Voor beleggers draait alles om het eindresultaat. Dan is periodiek beleggen niet zinvol. Onder normale omstandigheden mag worden verondersteld het rendement op aandelen hoger ligt hoger dan sparen. Een strategie waarbij periodiek een deel van het vermogen in aandelen wordt belegd en het restant op de spaarrekening staat, wint het dan niet van een strategie waarin alles wordt belegd in aandelen.
Als iedereen begrijpt dat periodiek beleggen aan het einde van de rit normaal gesproken niet meer oplevert, waarom is het dan zo populair? Het antwoord hangt nauw samen met de wijze waarop naar de vraag wordt gekeken. Voor beleggers die alleen geïnteresseerd zijn in het hoogst haalbare vermogen op einddatum geldt inderdaad dat zij beter alles meteen kunnen beleggen in aandelen. Maar beleggers zijn geen rationele wezens en dat geeft argumenten die de keuze voor periodiek beleggen rechtvaardigen.
Dollar cost averaging
Een voorbeeld van de onderbouwing voor periodiek beleggen, of dollar cost averaging, zoals het in de literatuur vaak wordt aangeduid, komt van Meir Statman. Hij schuift vier argumenten naar voren. Het eerste is de prospecttheorie die stelt dat de wijze waarop een beleggingskeuze wordt gepresenteerd (framing) van invloed is op het uiteindelijke besluit.
Stel, je hebt de keuze tussen een zekere winst van 500 euro of 50% kans op 1.000 euro winst en 50% op niets. De meesten kiezen optie één. Je kunt het maar in je zak hebben. Maar krijgen we de keuze tussen optie drie, een zeker verlies van 500 euro en optie vier, 50% kans op een verlies van 1.000 euro en 50% kans op niets, dan zijn we geneigd optie vier te kiezen. Dat is niet in overeenstemming met de keuze van een rationeel denkend mens.
De verwachte opbrengst is, los van het minteken, hetzelfde. Maar juist dat minteken maakt het verschil. Verlies doet meer pijn dan winst. De wijze waarop de keuze wordt voorgelegd, in termen van winst of verlies, beïnvloedt ons besluit.
Lees ook: Beleggen zonder startkapitaal? Ga toch middelen!
Periodiek beleggen
Deze lijn kunnen we doortrekken naar periodiek beleggen. Stel, je koopt elke maand voor 1.000 euro aandelen X. In periode één koop je 10 aandelen X voor 100 euro. Het aandeel zakt in die periode naar 20 euro. In periode twee koop je dus 50 aandelen. Je hebt dus nu 60 aandelen met een gemiddelde aankoopprijs van 33,33 euro, terwijl de gemiddelde prijs over de periode 50 euro was.
Je hebt ‘goedkoop’ gekocht, en bent niet ontevreden waarop je besluit door te gaan met periodiek beleggen. Je vergeet voor het gemak dat je op een verlies staat van 800 euro. Ook hier speelt framing een rol. De manier waarop periodiek beleggen voorgesteld wordt, is van invloed op onze welwillendheid om ook daadwerkelijk zo te beleggen. Een tweede argument is spijt. Stel, je belegt alles in één keer. De beurzen dalen in het eerste jaar 50%. Dan heb je spijt en spijt weegt, net als verlies, zwaar. Om geen spijt te hebben, kun je volgens een bepaalde regel beleggen. Dan kun jij er niet veel aan doen.
Periodiek beleggen is zo’n regel. In de literatuur is het verband aangetoond tussen de hoeveelheid verantwoordelijkheid die een belegger heeft en de hoeveelheid spijt. Bij periodiek beleggen heb je weinig verantwoordelijkheid en dus weinig spijt. Tot slot haalt Statman twee andere factoren aan: cognitieve fouten (stoppen met beleggen na een flinke tegenvaller) en zelfdiscipline (je niet laten afhouden van het doel, en dat is beleggen). Ook deze factoren worden gebruikt als argument voor periodiek beleggen. De periodieke inleg gaat gewoon door.
Breder kijken
De conclusie? Als je breder kijkt dan het verwachte vermogen op einddatum zijn er een aantal argumenten te noemen die de keuze voor periodiek beleggen onderbouwen. Zoals Statman zijn studie opende: "Dollar cost averaging may not be rational behavior, but it is perfectly normal behaviour."
Lees ook: Een alternatief voor automatisch sparen: periodiek beleggen