Als je bij leven geen testament hebt opgesteld wordt je nalatenschap volgens de wet verdeeld. Dat gaat volgens standaard regels van het zogenaamde versterferfrecht.
Het is goed om te weten hoe dit in elkaar steekt. Als je het er niet mee eens bent en je je erfenis anders wilt regelen, dan zul je actie moeten ondernemen en naar een notaris moeten stappen. Anders gaan je geld en spullen misschien wel naar de verkeerde.
Lees ook: Stappenplan: een testament opstellen
Zo werkt het versterferfrecht
Bij de notaris kun je in je eigen testament laten opnemen wie wat krijgt na jouw overlijden. Dus: wie je erfgenamen zijn en wat zij precies van je erven. Dit heet het testamentair erfrecht.
In het versterferfrecht kunnen alleen bloedverwanten van je erven. Er zijn vier groepen bloedverwanten. Groep één bestaat uit echtgenoot of geregistreerd partner en je eigen kinderen, groep twee uit je ouders, broers en zussen, groep drie uit grootouders en onder groep vier vallen je overgrootouders.
Er kan sprake zijn van plaatsvervulling: stel dat je broers en zussen zijn overleden, dan maken hun kinderen aanspraak op (een deel van) de erfenis, vóórdat mensen uit de volgende groep de erfenis kunnen krijgen. Dat zie je ook terug in onderstaand overzichtje (hierin wordt de verdeelvolgorde weergegeven):
- Ben je getrouwd en heb je geen kinderen, dan is je echtgenoot je enige erfgenaam.
- Als je niet bent getrouwd maar wel kinderen hebt, dan zijn zij erfgenamen. Ze krijgen een gelijk deel.
- Heb je een echtgenoot én kinderen, dan erft je echtgenoot, samen met de kinderen (ieder een gelijk deel).
De zogeheten wettelijke verdeling is hier van toepassing: kinderen krijgen hun deel niet in handen. Het wordt omgerekend in geld en het bedrag is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. De kinderen komen pas erfrechtelijk aan bod als jullie allebei zijn overleden.
Deze regels gelden sinds 2003. Eerder hadden kinderen direct na het overlijden van één van de ouders recht op hun erfdeel. Als dit erfdeel dan direct werd opgeëist, kon de langstlevende echtgenoot (of geregistreerd partner) in de financiële problemen komen.
- Heb je geen echtgenoot en geen kinderen, dan erven je ouders en je (half)broers en (half)zussen. Als je broers of zussen al overleden zijn, dan komen hun kinderen in aanmerking voor de erfenis.
- Als je geen echtgenoot, geen kinderen, geen ouders en geen broers of zussen (meer) hebt, dan erven je grootouders. Zijn zij al overleden, dan komen hun (klein)kinderen daarvoor in de plaats. Als zij ook overleden zijn, dan gaat je erfenis naar je overgrootouders en hun afstammelingen.
Lees ook: Doe als Sting en laat niks na aan je kinderen
Aangetrouwde familie & samenwonenden
Misschien kun je je wel vinden in bovenstaande manier van verdelen. Op zich prima, natuurlijk, maar let nog wel even op de volgende zaken.
Het woord bloedverwanten kan voor wat verwarring zorgen. Een echtgenoot of geregistreerd partner valt daar volgens het erfrecht onder, maar daarmee houdt het ook op: aangetrouwde familieleden worden in geen geval als bloedverwanten gezien. Zij kunnen daardoor alleen van je erven als je ze in je testament tot erfgenaam hebt benoemd. Dit geldt ook voor stiefkinderen: volgens het versterferfrecht erven zij niet van de stiefouder.
Houd daarnaast rekening met het feit dat een geregistreerd partnerschap, dat voor het erfrecht gelijk staat aan een huwelijk, als iets anders wordt gezien dan samenwonen. Als jullie samenwonen maak je niet automatisch aanspraak op elkaars spullen en geld.
Wel kun je in een samenlevingscontract regelen dat bepaalde bezittingen na het overlijden van de ene partner eigendom worden van de ander. Dit heet dan officieel geen erfenis, maar er moet wel erfbelasting worden betaald.
Een testament opstellen
Als je zelf wilt bepalen wie wat van jou erft moet je, zoals gezegd, een testament laten opstellen.
Daarin kun je de eerdergenoemde volgorde trouwens ook prima aanhouden - en er later eventueel nog wijzigingen in aanbrengen - of er zaken aan toevoegen. Bijvoorbeeld dat een deel van je geld naar een goed doel moet gaan.
Aan de slag? Hier vind je meer informatie over (het opstellen van) testamenten en hier over erven.
Lees ook: Slim: je wensen in een levenstestament vastleggen