Kopje onder? Zo ga je met je schulden aan de slag

Misschien heb je wel eens een korte periode rood gestaan, iets op afbetaling gekocht, tijdelijk een paar tientjes van een vriend geleend. Of wellicht heb je een studieschuld of een hypotheek.

Allemaal vormen van min of meer alledaagse schulden die iedereen wel kent en waarbij je niet direct in paniek hoeft te raken.

Anders is het wanneer je met ernstige betalingsachterstanden te kampen hebt. Ruim 1,1 miljoen Nederlandse huishoudens - 15% van het totaal - zit in die situatie. Dat zegt het Nibud, en het instituut verwacht dat dit aantal de komende jaren gaat stijgen. NRC Handelsblad schrijft dat steeds meer hoogopgeleiden dusdanig hoge schulden hebben, dat ze daar alleen van af kunnen komen met een goed saneringsplan.

In het Nibud-rapport Schulden in Nederland staat dat het percentage schuldenaren met een bovenmodaal inkomen momenteel erg hoog is. Samen zijn zij goed voor 20 à 25% van het aantal hulpvragers. Het gaat hier dus specifiek om mensen die zelf hulp zoeken.

Lees ook: BKR is er om je te helpen, echt waar!

Een minnelijk traject

Als je hulp zoekt kom je niet direct in de wettelijke schuldsanering terecht, iets wat via de rechtbank wordt geregeld. Sterker: je kunt pas aanspraak maken op deze schuldsanering als je er écht niet op een andere manier met je schuldeisers kunt uitkomen - hierover verderop meer.

Heb je schulden, probeer dan eerst een betalingsregeling met je schuldeisers te treffen, waarbij je je schulden bijvoorbeeld niet in één keer betaalt, maar in delen. Je kunt hulp vragen aan de Vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren (NVVK). Samen met een hulpverlener maak je dan een plan, dat wordt voorgelegd aan al je schuldeisers. Is een betalingsregeling niet mogelijk, dan is een herfinanciering (via een kredietbank) of minnelijke schuldregeling wellicht een optie.

Bij zo'n schuldregeling heb je je aan heel strenge regels te houden en bovendien moet je voldoen aan een aantal voorwaarden voordat je überhaupt kunt beginnen.

Je budget om van te leven is zeer krap en je mag absoluut geen nieuwe schulden maken. Loopt alles volgens plan, dan wordt het restant van je schulden na - in principe - drie jaar kwijtgescholden. Maar wel is het uitgangspunt dat je keurig al je schulden betaalt. Hier vind je er meer informatie over.

Lees ook: Heb je een betalingsachterstand? Pas op voor incassokosten

Omgaan met schuldeisers, vijf tips

Je hoeft niet per se naar een hulpverlener te stappen. Je kunt ook op eigen houtje een plan schrijven en dat aan je schuldeisers voorleggen, maar NRC Q schrijft dat de kans dat schuldeisers met een NVVK-plan instemmen een stuk groter is.

Maar proberen kan natuurlijk altijd. Kijk dan eens op de website Zelfjeschuldenregelen, een initiatief van het Nibud en de NVVK. Rijksoverheid wijst specifiek op die website. Je kunt er, aan de hand van een stappenplan, een overzicht van je schulden maken en een maandelijkse aflossing vaststellen. Als die aflossing binnen je budget past, kun je een voorstel doen bij je schuldeisers.

NRC Q geeft vijf tips om zelf met schuldeisers om te gaan. Een samenvatting:

1. Informeer je schuldeisers. Niets irritanter dan een schuldenaar die niet betaalt en blijft zwijgen. Bel ze op en geef uitleg: geef aan dat je schulden momenteel niet kunt aflossen en dat je een realistisch aflossingsplan zult maken. Zeg wanneer ze dat plan kunnen verwachten en houd je aan die datum.
   
   
2. Onderbouw je plan. Noem je inkomsten, je vaste lasten, de totale schuld, het aantal schuldeisers. Zorg voor minimale uitgaven, zeker als je om een gedeeltelijke kwijtschelding van je schuld vraagt (uitgangspunt moet drie jaar leven op bijstandsniveau zijn, net als bij een NVVK-saneringsplan moet).
   
   
3. Wees betrouwbaar. Zorg ervoor dat je beloftes die je hebt gedaan netjes kunt nakomen. Onderbouw je verzoek. Toon bijvoorbeeld aan dat je woonlasten na de aflossingsperiode kunt opbrengen.
   
   
4. Betaal ze evenveel. Het uitgangspunt van een NVVK-plan is dat de schuldeisers hetzelfde percentage van jou ontvangen. Volg die regel, ook als je alles helemaal zelf regelt. Alleen preferente schuldeisers - Belastingdienst, UWV, de SVB en de gemeente -  krijgen voorrang. Aflossing aan deze schuldeisers moet twee keer zo hoog zijn.
   
   
5. Informeer ze. Maak eens per jaar een update van je aflossingsplan. En informeer je schuldeisers als blijkt dat je je aflossing tijdelijk niet kunt betalen. Bel en leg de situatie uit.

Check ook: Het is mogelijk: korting krijgen op een betalingsachterstand

Een wettelijk traject

Lukt het niet om afspraken te maken met de schuldeisers, dan kun je, zoals gezegd, de rechter om een oplossing vragen: het wettelijke traject via de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp).

Voordat je in dit traject kunt terechtkomen moet je een schriftelijk verzoek indienen bij de rechtbank. Je moet dan een schuldsaneringsverklaring van de gemeente meesturen, waarin staat dat en waarom er zonder de rechter geen afspraken met de schuldeisers mogelijk zijn.

Voordat de rechter een verzoek inwilligt zal hij onderzoeken of een minnelijk akkoord écht onmogelijk is. Daarnaast checkt hij hoe je schulden zijn ontstaan en of duidelijk is dat je geen misbruik wilt maken van de Wsnp. Gaat hij akkoord? Dan krijg je te maken met deze regeling:

• De rechtbank benoemt een bewindvoerder die controleert of alles volgens afspraak verloopt. Je bent verplicht deze bewindvoerder alle nodige informatie te geven. Het gaat bijvoorbeeld om een verhuizing, scheiding of andere zaken die invloed hebben op uw financiële situatie.
  
  
• De rechtbank stelt het aflossingsbedrag en de duur van het traject vast. Meestal is dit drie jaar. Er wordt berekend welk deel van je inkomsten je mag houden. Van dit bedrag kun je je maandelijkse rekeningen en de huishoudkosten betalen. Alles boven dit bedrag wordt gebruikt om je schulden af te lossen.

Schuldeisers moeten meewerken aan de schuldsaneringsregeling en mogen niet zelf doorgaan met het innen van schulden.

Maar de rechter mag je verzoek ook afwijzen. Mogelijke redenen hiervoor zijn onverantwoord koopgedrag, fraude, een misdrijf. Je verzoek wordt bovendien afgewezen als je de afgelopen tien jaar het wettelijke schuldsaneringstraject al hebt gevolgd. Tegen afwijzing kun je in hoger beroep gaan.

Check ook: Rood staan: zo onschuldig is dat niet