Er was een tijd, ongeveer een generatie geleden, dat chocoladevla tot in de schappen van de supermarkt doorbrak. Dat was een welkome aanvulling op het bestaande aanbod dat tot op dat moment bestond uit vanillevla. En okay, yoghurt als alternatief. Het duurde een paar jaar, maar toen kwam een zuivelbedrijf op het briljante idee de twee smaken – vanille en chocolade – te combineren. Dubbelvla, heette dat.
Als kinderen – we schrijven de jaren tachtig – konden we daar prima mee leven. Het was beter dan de zelf gekookte vla-met-vel waarmee onze ouders waren opgegroeid. Als ze überhaupt al eens een toetje hadden. Tegenwoordig heb je in een beetje buurtsuper meer dan 200 verschillende desserts.
Meer is niet altijd beter
Of we er gelukkiger van geworden zijn weet ik niet. Ik weet wel dat ik niet verlang naar de tijd van vellenvla uit grootmoeders tijd, maar dat geheel terzijde. Het punt is, meer is niet altijd beter. Vraag maar aan moeders met kleine kinderen die de vrije hand krijgen bij het uitzoeken van snoep. Of bolletjes ijs. Dat duurt een eeuwigheid. Vroeger had je vanille-ijs. En later chocolade-ijs. En toch was je dolblij als je de bel van de ijscoman hoorde klingelen, drie straten verderop. Enfin, je snapt ‘m.
Met beleggen hebben we dezelfde ontwikkeling meegemaakt. Het productaanbod is overweldigend. Er zijn duizenden aandelen beschikbaar, bereikbaar met twee muisklikken zodra je een rekening hebt bij een bank of online broker. En er zijn zo tussen de 20.000 en 30.000 beleggingsfondsen, die je als belegger kunt kopen. En dan zijn er nog ingewikkelde producten (turbo’s, opties, futures, CFD’s en tal van andere producten) waarmee je net even wat meer winst kunt maken, want de beurs zelf stijgt vaak niet hard genoeg naar onze zin (als de beurs daalt, ja, dan zit je met deze dingen in de hoek waar de klappen worden uitgedeeld).
En als de beurs te hard daalt of we bang zijn dat hij gaat dalen, dan is er een keur aan complexe producten beschikbaar die een deel van het verlies opvangen (en ja, stijgt de beurs, dan heb je pech, dan heb je die dure verzekering voor niks.) Er zijn zelfs alleskunners, de mythische hedgefunds, die beweren in elk beursklimaat rendement te maken. Daar betaal je dan wel wat voor.
Sowieso draag je standaard 2% van je inleg af, en als – ik herhaal – als ze rendement maken, dan romen ze daar nog eens 20% van af. Alles waar maar vraag naar kan zijn, wordt gemaakt voor de belegger. Simpelweg omdat eraan verdiend wordt. Door de bank of vermogensbeheerders. En de belegger wil nog steeds meer keus. En marketeers verzinnen elke drie jaar nieuwe namen voor hun producten, zoals nu 'absolute return', want dat bekt lekker en herbergt een belofte van een gegarandeerd rendement. En ja, je begrijpt het al, daar betaal je dan weer een beetje meer voor.
Een beleggingsparadijs?
En dan is er nog het gemak. Dertig jaar geleden belde je je beleggingsorders door aan een adviseur bij je bank. Tegenwoordig regel je het allemaal zelf. Online. Veel sneller. Veel gemakkelijker. Reden genoeg om dit tijdperk uit te roepen tot een heus beleggingsparadijs. Dat vindt in elk geval de Wall Street Journal – de krant voor beleggers wereldwijd. Meer keus, lagere kosten, meer gemak. Het zal wel.
Ik zie alleen maar cijfers dat beleggers een steeds lager rendement halen. Omdat ze de verkeerde producten uit het immens grote schap halen (die dure hippe), en de transactiekosten zijn minder geworden, maar handelen gaat zo leuk en makkelijk dat we het veel meer doen (en dus toch duurder uit zijn). En ik zie banken die nog steeds vooral aan hun eigen verdienmodel denken. Meer is niet beter. Minder is beter. We hoeven niet terug naar het tijdperk van grootmoeders’ vellenvla. Maar ook de financiële supermarkt zou terug moeten naar de basis en alleen de echt nuttige en voor de hand liggende producten moeten aanbieden.
Eén van de vele bewijzen daarvan is dat over de afgelopen tien jaar de duurbetaalde hedgefunds een veel slechter resultaat leverden dan een simpel product dat bestaat uit 60% aandelen en 40% obligaties. De dubbelvla van de beurs. Geloof me, elk tegenargument, dat het nut van een tsunami aan financiële producten moet staven, is zwanger van commercieel belang.
