Vrijdag was de laatste uitzending van Pauw & Witteman, vol met spraakmakende fragmenten uit de historie van het programma. Mijn persoonlijk meest memorabele fragment zat er helaas niet bij, maar dat zal ermee te maken hebben dat het ging over een nogal onsexy onderwerp.
Toch herinner ik het me als de dag van gisteren, want wat er werd gezegd maakte ineens pijnlijk duidelijk hoe het grote publiek tegen het fenomeen beleggen aankijkt. En voor iemand als ik, die dagelijks in de beleggerswereld rondloopt, was dat een nogal schokkende constatering.
Het was december 2012 en dit was de setting: financieel commentator Peter Verhaar legde in korte tijd glashelder uit waarom het huidige Nederlandse pensioenstelsel in de toekomst onhoudbaar zal zijn en raadde mensen die een toekomstig pensioentekort vrezen aan om zelf alvast maar te gaan bijsparen.
Casino-gedrag
Maar heeft sparen dan wel nut bij die hele lage rente van nu, vroeg Witteman. Nee, antwoordde Verhaar, want dan houd je maar heel weinig pensioen over en je loopt grote kans dat de inflatie harder in je vermogen hakt dan de rente eraan bijdraagt. Dus zul je, als je je vermogen wilt laten groeien, wat meer risico moeten nemen en moeten gaan beleggen.
De - mag ik het zeggen - oudere heren aan tafel, Paul Witteman en gast Frits Barend waren geschokt. Moeten mensen gaan beleggen? Voor hun pensioen? "Dat is casino-achtig gedrag!" Het feit dat rendement en risico altijd hand-in-hand gaan was totaal nieuw voor Barend en Witteman, zo leek het, met de uitsmijter van Witteman als bewijs: "Risico's horen overal bij, behalve bij je pensioen!"
Terugkijken: Pauw en Witteman over pensioenen (vanaf 36:00)
Als dat het niveau van onbegrip is bij de gemiddelde pensioenspaarder - en ik zou eerder van Barend en Witteman verwachten dat ze beter geïnformeerd zijn dan de gemiddelde consument - dan is er nog heel veel uit te leggen.
Risicovrij is een illusie
Nee, natuurlijk breng je je pensioengeld niet naar het casino. Maar wie een bepaald rendement wil behalen zal moeten accepteren dat daar risico's bijhoren. Wie nog maar vijf jaar heeft tot zijn pensioendatum zal die risico's misschien niet willen lopen - wat als de markt ineens halveert, zoals in 2008?
Bij zo iemand past een lager risicoprofiel. Maar wie bijtijds begint met sparen en de tijd heeft, kan heus wel wat risico's aan, zolang je je maar aan een paar gouden regels houdt:
- Stop niet al je eieren in één mandje: beleg gespreid
- Niemand kan koersen voorspellen, ook jij niet
- Beleg vaste bedragen op vaste momenten, ongeacht het beurssentiment
- Check een paar keer per jaar of je doelen nog haalbaar zijn (en of je misschien wat risico kunt afbouwen)
Neem je risico als je op die manier belegt? Ja. Je neemt altijd risico als je belegt; het is een illusie om te denken dat je rendement op je geld kunt behalen zonder het risico te lopen dat je verliezen te verwerken krijgt of niet je verwachte opbrengst haalt. Zelfs spaarrekeningen zijn uiteindelijk niet risicovrij, denk maar even aan IceSave.
Check ook: Vul je pensioen aan in zes stappen
Risico's zijn onvermijdelijk
Je zou verwachten dat de crisis op z'n minst enig risicobesef heeft opgeleverd, maar kenneljk is het idee dat er zoiets als een gegarandeerd pensioen bestaat maar moeilijk uitroeibaar.
De crux van beleggingsrisico is niet dat je het moet vermijden - want dat kan niet - maar dat je niet meer moet nemen dan nodig is en dat je het beheersbaar moet houden, zowel financieel als qua nachtrust. Maar welke beslissing over je financiële toekomst je ook neemt, risico is altijd part of the deal. Wen er maar aan.