Een erfenis. Dat klinkt alsof je wat krijgt, alsof het je iets oplevert, maar helaas is het niet altijd feest. Van een erfenis word je namelijk niet in alle gevallen rijker. Het is helemaal niet ondenkbaar dat een nalatenschap schulden bevat.
Denk maar aan de (aanzienlijke) schulden die iemand met een hypotheek kan hebben. Of misschien heeft degene van wie je erft wel allerlei spullen op afbetaling gekocht, of staat hij anderszins bij iemand in het krijt. Soms weet je niet eens van tevoren of dit het geval is.
Heb je een erfenis gekregen? Je hoeft 'm niet te aanvaarden. Er zijn drie opties: zuiver aanvaarden, beneficiair aanvaarden of verwerpen.
De erfenis zuiver aanvaarden
Zuiver aanvaarden betekent dat je de erfenis volledig aanvaardt. Vanaf dat moment ben je – samen met eventuele andere erfgenamen – verantwoordelijk voor de afhandeling ervan.
Je wordt eigenaar van (en verantwoordelijk voor) de bezittingen – zoals huis, woning, sieraden en geld – en, let op, álle schulden van de overledene. En ja, dat is ook het geval als er sprake is van een negatieve nalatenschap, dus als alle schulden samen groter zijn dan de bezittingen. Dit betekent dat jij dan je portemonnee moet trekken om bij te leggen.
Het is daarom slim om te zorgen dat je een zo goed mogelijk beeld hebt van de bezittingen en schulden van degene van wie je erft. Maak daarom een risico-inventarisatie. Misschien zijn de schulden te overzien. Is dit niet het geval, of weet je het niet zeker, lees dan vooral verder.
De erfenis beneficiair aanvaarden
Je kunt er ook voor kiezen de erfenis beneficiair te aanvaarden, ook wel 'aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving' genoemd. In het kort betekent het dat jij niet aansprakelijk bent voor eventuele schulden. Je eigen vermogen blijft veilig.
Als de erfenis niet uit genoeg bezittingen bestaat om de schulden te betalen, is er voor jou financieel gezien niets aan de hand. Maar: je wordt pas eigenaar van de bezittingen als alle schulden zijn afgelost. Je zou wel kunnen zeggen dat je bij een beneficiaire aanvaarding alleen het eventuele voordeel ('benefit') krijgt, en in ieder geval geen last hebt van de nadelen.
Beneficiair aanvaarden is een optie als je een negatieve nalatenschap vermoedt. Het zou kunnen zijn dat er schulden zijn waarvan niemand het bestaan weet. Het is verstandig om bij twijfel te kiezen voor een beneficiaire aanvaarding.
Erfenissen waarbij minderjarigen zijn betrokken worden altijd beneficiair afgehandeld.
De erfenis verwerpen
Wil je de erfenis überhaupt niet aanvaarden? Dan kun je ‘m verwerpen. Je bent dan op geen enkele manier betrokken bij of verantwoordelijk voor de nalatenschap. Je ontvangt niets, maar krijgt ook geen schulden.
Weet je zeker dat er (veel) meer schulden dan bezittingen zijn, of wil je niets met de nalatenschap te maken hebben? Dan is verwerpen misschien wel de beste optie.
Een keuze maken
Tot drie maanden na het overlijden van degene van wie je erft heb je de tijd om een keuze te maken tussen aanvaarden en verwerpen. In de tussentijd mogen (eventuele) schuldeisers niet bij je aankloppen.
Heel belangrijk: let er op dat je binnen deze drie maanden geen handelingen van zuivere aanvaarding doet, zonder dat je zeker weet dat je de erfenis wilt aanvaarden. Doe je in de tussentijd dingen die er op wijzen dat je dit wilt, bijvoorbeeld door betalingsregelingen overeen te komen met schuldeisers of het huis te verkopen, dan gaat de wet er van uit dat je de erfenis zuiver aanvaardt. Dan kun je niet meer kiezen voor beneficiaire aanvaarding of verwerping.
Overigens is het niet zo dat je in deze drie maanden helemaal niets mag doen. Handelingen die niet leiden tot zuivere aanvaarding zijn bijvoorbeeld het opmaken van een boedelbeschrijving, het inventariseren en opzeggen van lidmaatschappen en abonnementen en het ontruimen van een huurhuis om een nieuwe bewoner toegang te kunnen geven. Dit zijn 'handelingen van beheer ten aanzien van goederen van de nalatenschap'.
Bij beneficiair aanvaarden of verwerpen moet je een verklaring afleggen bij de griffie van de rechtbank. Kies je voor zuiver aanvaarden, dan hoeft dit niet.
Twijfel je? Weet je niet wat in jouw geval verstandig is om te doen? Win dan advies in bij een erfrechtdeskundige.
Check ook: Checklist: erfbelasting afdragen